Personel maliyeti hesaplama, şirketinizin büyüklüğü veya sektörünüz ne olursa olsun, sağlam finansal kararlar almak için kritik bir faktördür. Örneğin, bir çalışanın işverene maliyetini anlamak, yeni bir pazara açılırken finans ve İK ekiplerinin doğru bir bütçe yapmasını sağlar.
Bu noktada personel maliyetini hesaplarken, çalışan maaşının yanında, yan haklar, bordro vergileri, sigorta ve genel giderler gibi diğer masraflarında hesaba katılması gerekir.
Çalışan Maliyetlerini Neler Etkiler?
Çalışan maliyetlerini etkileyen bir dizi faktör vardır; bunlardan bazıları şirket içiyken diğerleri dış etkenlerdir. Çalışan maliyetlerini doğru bir şekilde hesaplamak için bu faktörleri anlamanız çok önemlidir.
1. Bordro vergileri
İşletmeniz, her çalışanın ücretine göre bordro vergilerini ödemekten sorumludur. Buna SGK payı ve işsizlik prim kesintisi dahildir.
2. Yan haklar
Çalışanlara sağlanan yan haklar, bir çalışanın genel maliyetinde önemli bir rol oynar. Bunlar arasında özel sağlık sigortası, emeklilik planları, ücretli izinler ve işletmenin çalışanlara sunduğu diğer sigorta ve avantajlar yer alır.
Yan hakların devam eden maliyetlerdir ve belirli dönemlerde yenilenmesi gerekir. Bu, yan hakların çalışan başına maliyetini sadece bir kez ödemeyecekleri anlamına gelir. Hesaplamalar sırasında bunu aklınızda bulundurmanız şarttır.
3. Pazar koşulları
Arz ve talep değiştikçe işe alım piyasaları da değişir. Piyasa işverenlerin lehine olduğunda, daha düşük maliyetlerle en iyi yetenekleri bulmak mümkündür. Ancak piyasa çalışanların lehine olduğunda, ihtiyacınız olan yetenekleri çekmek için maaş ve yan haklarda artış gerekebilir.
4. Pozisyon türü
Çalışan maliyetleri, bir şirket içindeki farklı pozisyonların beklediği normlara göre de değişir. Kıdemli çalışanlar ve talep gören becerilere sahip olanların, giriş seviyesi veya genel becerilere sahip çalışanlara kıyasla daha yüksek ücret ve yan haklar beklemesi daha olasıdır.
5. Şirket büyüklüğü
Daha büyük şirketler, genel maliyetler daha fazla çalışana yayıldığı için bazen çalışan başına daha düşük maliyetler elde edebilir.
Ayrıca, daha büyük şirketlerde BT destek hizmetleri ile zaman takibi ve bordro yazılımı gibi dijital sistemlerin maliyetleri daha fazla çalışana yayılabilir. Bu da her bir çalışanın maliyetini düşürmeye yardımcı olur.
6. İşe alım maliyetleri
Yeni bir çalışan işe alındıktan sonra yeni rolüne katkıda bulunacak bilgilerle donatılması gerekir. İşe alıştırma ve eğitim, hızla artabilen gerekli maliyetlerdir.
7. Genel giderler
Bunlar doğrudan çalışanlarla ilgili değildir, ancak işi yürütmek için gerekli masrafları kapsar.
Geleneksel olarak ofis alanı için kira maliyeti, kamu hizmetleri, ofis malzemeleri, ekipman, çalışan üniformaları, çalışanlar için cep telefonları ve daha fazlasını içerir. Genel giderler, iş yazılımı ve bilgisayarlar gibi genel teknolojileri de içerebilir.
8. Devir oranı
İşten ayrılma oranı daha yüksek olan şirketlerin genel çalışan maliyetleri daha yüksektir. Bunun nedeni, işe alım ve işe alıştırma süreçlerine daha sık yatırım yapmak zorunda kalmalarıdır.
Çalışan Maliyetlerini Hesaplamak Neden Önemlidir?
Çalışan maliyetlerinin hesaplanması, etkili bir işletme yönetimi için çok önemlidir. Bir çalışanın maliyetini bilmek, personel giderlerinizi doğru bir şekilde bütçelemenizi sağlar. Bu bilgi, yan haklar, ekipman, eğitim vb. gibi çalışanlarla ilgili harcamalar hakkında daha bilinçli kararlar almanıza yardımcı olabilir.
Benzer şekilde, bir çalışanın pozisyonunun işletmenize ne kadara mal olduğunu bildiğinizde, personel ihtiyaçlarını tahmin etmek daha kolaydır. Bu şekilde, yarı zamanlı personel veya dış kaynak kullanımı gibi esnek seçeneklerin işletmenize en iyi şekilde nerede fayda sağlayabileceğini daha iyi belirleyebilirsiniz.
Her bir çalışan için işveren maliyetinin anlaşılması, ürün ve hizmetlerin fiyatlandırılması konusunda da katkı sağlar. İşgücü maliyetini hesaba katarak, işletmeniz kâr elde etmek için ürün ve hizmetleri uygun şekilde fiyatlandırabilir.
Ayrıca, bir çalışanın maliyetinin hesaplanması, çalışan performansının değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Bir çalışanın maliyetini üretkenlik ve gelir üretimi ile karşılaştırarak, terfiler, zamlar, ikramiyeler ve performans geliştirme planları hakkında veriye dayalı kararlar alabilirsiniz.
İşveren Maliyeti Hesaplama
Bir işçinin işverene maliyeti hesaplanırken brüt aylık ücrete işverenin ödemesi gereken paylar da eklenir. Eklenmesi gereken bu kalemler aşağıdaki şekildedir:
- Brüt maaş
- SGK işçi primi
- İşsizlik primi
- Gelir vergisi
- Damga vergisi
Personel maliyeti nasıl hesaplanır?
Personel maliyeti hesaplanırken, bir işçinin brüt maaşı üzerine ek olarak işverenin ödediği çeşitli primler, vergiler ve ek maliyetler dikkate alınır.
Brüt Maaş Hesaplama
Netten brüte maaş hesaplama formülü aşağıdaki şekildedir:
Brüt Maaş = Net Maaş + (SGK İşçi Primi + İşsizlik Primi) + Gelir Vergisi + Damga Vergisi
İlgili İçerik: Brütten Nete Maaş Hesaplama (2024)
İşçilik Maliyeti Hesaplama
İşçilik maliyeti hesaplama formülü aşağıdaki şekildedir:
İşçinin İşverene Maliyeti = Brüt Maaş + SGK İşveren Payı
SGK ve İşsizlik Primi Hesaplama (2024)
Personel maliyet hesaplaması yaparken çalışan sigorta maliyeti (SGK primi) ve işsizlik primlerinin de bu hesaba dahil edilmesi gerekir.
SGK primi, gerekli tıbbi ve hastane bakımının yanı sıra çalışma saatleri içinde veya işe gidip gelirken meydana gelen bir kaza durumunda bir çalışanın uğradığı zararlar için potansiyel tazminatı garanti eder. Ayrıca gerekli şartlar sağlandıktan sonra çalışanın emeklilik aylığı almasına olanak tanır.
İşsizlik primleri ise, sigortalı çalışanların kanunda belirtilen şartları karşılamaları halinde işsiz oldukları belirli bir süre içinde belirli miktarda ödeme almalarını sağlar.
| Primler | İşveren Payı | İşçi Payı | Toplam |
| SGK Primi | %20,5 | %14 | %34,5 |
| İşsizlik Primi | %2 | %1 | %3 |
| Toplam | %22,5 | %15 | %37,5 |
SGK Taban ve Tavan Tutarları (2024)
2024 yılında SGK taban ve tavan tutarları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
| SGK Taban ve Tavan | Aylık(TL) |
| Taban (Ocak – Aralık 2024) | 20.002,50 TL |
| Tavan (Ocak – Aralık 2024) | 150.018,90 TL |
2024 Gelir Vergisi Oranları (Ücretliler)
Personelinize verdiğiniz maaşlar gelir vergisine tabi olduğu için işletmelerin çalışan üzerinden kesilen gelir vergisini de ödemesi gerekmektedir.
Gelir vergisi üzerinden ödemeniz gereken tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Vergilenecek Maaş Tutarı = Brüt Maaş – SGK İşçi Payı (SGK İşçi Primi + İşsizlik Primi)
Vergi Tutarı = Vergilenecek Maaş Tutarı x Gelir Vergisi Oranı (%)
2024 yılı ücretliler için vergilenecek gelir dilimi ve gelir vergisi oranı aşağıdaki gibidir:
| Gelir Dilimi | Vergi Oranı |
| 110.000 TL’ye kadar | %15 |
| 230.000 TL’nin 110.000 TL’si için 16.500 TL, fazlası | % 20 |
| 580.000 TL’nin 230.000 TL’si için 40.500 TL, fazlası | % 27 |
| 3.000.000 TL’nin 580.000 TL’si için 135.000 TL, fazlası | % 35 |
| 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’si için 982.000 TL, fazlası | % 40 |
Asgari Ücretlinin İşverene Maliyeti (2024)
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun kararı uyarınca yeni yapılan asgari ücret zammı ile birlikte 1 Ocak tarihinden itibaren 2024 asgari ücret işveren maliyeti, 23.502,94 TL olmuştur.
İlgili İçerik: Asgari Ücret Nedir? 2024 Asgari Ücret Ne Kadar Oldu?
Asgari ücret işveren maliyeti 2024 örnek hesaplama:
| Kalemler | Asgari Ücret İşveren Maliyeti |
| Brüt Ücret | 20.002,50 TL |
| SGK Primi İşveren Payı (%20,5) | 4.100,5125 TL |
| İşsizlik Sigorta Fonu | 400,05 TL |
| Toplam | 24.503,06 TL |
| (5 Puanlık İndirim) | 23.502,94 TL |
Yıllara Göre Asgari Ücretlinin İşverene Maliyeti
Aşağıdaki tabloda yıllara göre asgari ücretli bir işçinin işverene maliyeti ile ilgili verileri bulabilirsiniz:
| Yıllar | Asgari Ücret İşveren Maliyeti |
| Asgari ücret işveren maliyeti 2023 | Ocak-Haziran dönemi için aylık 11.759,40 TL; Temmuz-Aralık dönemi için 15.762,04 TL |
| Asgari ücret işveren maliyeti 2022 | Ocak-Haziran dönemi için aylık 5.879,70 TL; Temmuz-Aralık dönemi için 7.603,43 TL |
| Asgari ücret işveren maliyeti 2021 | 4.203,56 TL |
| Asgari ücret işveren maliyeti 2020 | 3.458,02 TL |
| Asgari ücret işveren maliyeti 2019 | 3.005,65 TL |
| Asgari ücret işveren maliyeti 2018 | 2.384,66 TL |
Çalışan Maliyetlerini Azaltmanın Yolları
Aşağıdaki listede çalışan maliyetlerini azaltmanın en etkili yollarından bazılarını bulabilirsiniz:
1. Uzaktan çalışmayı teklif edin
Bazı işverenler, çalışanlarının haftada iki ila üç gün evden çalışmasını sağlayarak çalışan başına oldukça fazla tasarruf ediyorlar. Çünkü çalışanlar uzaktan çalıştığında, işverenler kira, kamu hizmetleri ve ofis malzemeleri gibi yerinde çalışanlarla ilişkili birçok genel maliyeti ortadan kaldırabilir veya azaltabilir.
Uzaktan çalışanlar aynı zamanda daha yüksek üretkenlik ve daha düşük devamsızlık göstererek çalışan elde tutulmasını iyileştirir ve uzun vadeli çalışan maliyetlerini azaltır.
İlgili İçerik: Hibrit Çalışma Modeli Nedir? Çalışanlarınızın Verimliliğini Nasıl Etkiler?
2. Dağıtılmış iş gücü oluşturun
Uzaktan çalışma dünya çapında daha popüler hale geldikçe, daha fazla şirket küresel olarak yetenekleri işe almaya başladı. İşverenler, yabancı pazarlarda çalışanları işe alarak daha geniş bir yetenek havuzundan kaynak sağlamaya başladı ve ihtiyaç duydukları becerilere sahip adayları bütçelerine uygun bir fiyata kolayca bulma olanağına sahip oldular.
Dağıtılmış bir işgücü ile işverenler ayrıca kira, kamu hizmetleri ve ofis malzemeleri gibi genel giderleri azaltarak artan çalışan verimliliği sağladı ve elde tutma oranlarını artırdı.
3.Teknolojiyi kullanın
Personel maliyetlerini düşürmenin en iyi yollarından biri de teknolojiyi işinize entegre etmektir. Son teknoloji yazılım ve donanımlar, zaman alan görevleri otomatikleştirerek maliyetleri düşürebilir ve verimliliği artırabilir. Bu da çalışanlarınıza yenilik yapmak ve yeni projeler üzerinde işbirliği yapmak için daha fazla zaman kazandırır.
İşletmeniz halihazırda teknoloji çözümlerini benimsemişse, maliyetleri düşürmenin ve verimliliği artırmanın yeni yollarını düşünün. Örneğin, şu anda sunucu alanı kiralıyor ve bakımını yapıyorsanız, bunun yerine tarayıcı tabanlı ve bulut ürünleri kullanmayı düşünebilirsiniz.
4. Ekibinize fayda sağlamayan fazla maliyetleri belirleyin
İşletme bütçenize bakın ve aylık ve yıllık harcamalarınızın bir listesini yapın. Sonra kendinize aşağıdaki soruları sorun:
- Gereksiz harcamalar var mı?
- Tüm işe alım giderleriniz gerçek maliyetler mi yoksa gereksiz işgücü maliyetleri için binlerce TL mi harcıyorsunuz?
Bunu öğrenmek için işgücü giderlerinizi sektörünüzle kıyaslayın ve şirketinize uygun ölçütler belirleyin. Belirli kategorilerde çok fazla harcama yapıyorsanız, neden bu kadar fazla harcama yaptığınızı belirleyin. Ardından kendinize harcama alışkanlıklarınızın haklı olup olmadığını sorun.
Personelinizi rahatsız etmeden bu fazla maliyetleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için ne yapabilirsiniz?
Harcama alışkanlıklarınız haklı değilse, gereksiz maliyetleri sektör normlarına indirmenin yollarını düşünün.
5. Farklı becerilere sahip adayları bulmak için işe alım sürecini kullanın
Personel bütçesini azaltmanın bir başka yolu da birden fazla beceri setine sahip adayları işe almaktır. Örneğin, bir programcı ve bir kalite güvence (QA) test uzmanı işe almak yerine, geniş QA deneyimine sahip bir programcı işe alabilirsiniz. Benzer şekilde, bir Python programcısı ve bir Java kodlayıcısını işe almak yerine, her iki dile de aşina olan bir yazılım mühendisini işe alabilirsiniz.
6. Freelance çalışanlarla çalışın
Diğer bir seçenek de belirli projelerde çalışmak veya şirketi geçici olarak desteklemek için freelance çalışanları işe almaktır. Saatlik ücretleri daimi çalışanlardan daha yüksek olsa da, düzenli sosyal güvenlik ödemelerini veya eğitim masraflarını karşılamanız gerekmez. Dolayısıyla, bu genellikle daha ekonomik bir alternatiftir
7. Dış kaynak kullanın
İşletmeniz bazı iş operasyonlarında dış kaynak kullanımına izin veriyorsa, bunu işgücü maliyetlerini kontrol etmek için bir çözüm olarak değerlendirin. Temel olmayan işlevleri sözleşmeye bağlayarak veya dış kaynak kullanarak, tam zamanlı işçi çalıştırma maliyetini azaltabilir ve ilgili masrafları ortadan kaldırabilirsiniz. İş operasyonlarının bir kısmında dış kaynak kullanarak, bordronuz hafifleyeceğinden ve ihtiyaç olmadığında sözleşmeli çalışanları tutmak zorunda kalmayacağınızdan, önemli işgücü maliyeti tasarrufları elde edebilirsiniz.
8. İşçilik maliyetleri ve kalitenin dengelenmesi
Düşük işgücü maliyetlerini korumanın bir yolu da, maliyet tasarrufları ile sunulan ürün veya hizmetlerin kalitesini dengelemektir. Maliyet düşürücü önlemler memnuniyetle karşılanır, ancak çıktıların kalitesini gölgeledikleri zaman durum bu şekilde değildir.
Bu noktada çalışanlarınızla değişken ücret pazarlığı yapmak bu dengeyi korumanın bir yoludur. Ücretlerinin bir kısmını değişken hale getirebilir ve bunu genel üretkenlik ve gelire bağlayabilirsiniz. Bu şekilde, şirket ne kadar çok para kazanırsa, çalışanlar da o kadar çok kazanır.
Çalışan Maliyetleri İle İlgili En Çok Sorulan Sorular
1. Asgari ücret 2021 işveren maliyeti kaçtı?
Asgari ücret işveren maliyeti 2021’de 4.203,56 TL’ydi.
2. Asgari ücretin işverene maliyeti 2023’te kaçtı?
Asgari ücret işveren maliyeti 2023’te iki defa zam yapıldı için yıl içinde değişiklik gösterdi. Asgari ücret işverene maliyeti 2023’te Ocak-Haziran dönemi için aylık 11.759,40 TL; Temmuz-Aralık dönemi için 15.762,04 TL’ydi.
3. Yeni asgari ücretin işverene maliyeti geçtiğimiz senelere göre ne kadar arttı?
2024 yılı için belirlenen asgari ücret sonrası 2023 ikinci dönemine kıyasla asgari ücretli bir personelin işverene maliyeti 7740,9 TL arttı.
4. Asgari ücret 2022 işveren maliyeti kaçtı?
Asgari ücretin işverene maliyeti 2022’de Ocak-Haziran dönemi için aylık 5.879,70 TL; Temmuz-Aralık dönemi için 7.603,43 TL’ydi.
5. Emekli personelin işverene maliyeti nedir?
Eğer emekli çalışan asgari ücret alıyorsa, emekli çalışanın işverene maliyeti 2024 yılı için 24.903,11 TL’dir.
6. Engelli personelin işverene maliyeti nedir?
Engelli bir personel çalıştırmanız durumunda devletin verdiği bazı teşviklerden faydalanabilirsiniz. Bu teşviklerden maliyet kalemi açısından en önemlisi SGK primi işveren payı teşvikidir. Eğer engeli personelinize asgari ücret ödüyorsanız, SGK işveren primi payı ödemezsiniz. Bunun dışında yararlanılacak teşvik yaklaşık olarak 2.051,64 TL’dir.
7. Bir işçinin sigorta maliyeti ne kadardır?
Bir işçinin sigorta maliyeti 2023 yılında 1,878.03 TL iken 2024 yılında asgari ücretli personelin SGK maliyeti (işveren payı) 3,100. 39 TL oldu.
8. Asgari ücret zammından sonra yemek parası ne kadar oldu?
Yemek parası= 666,75 TL x % 23,65 =157,69 TL (günlük)
9. Asgari ücret çalışan maliyetinde gelir vergisi oranı kaçtır?
Asgari ücretin aylık brüt tutarından SGK İşçi Payı (SGK İşçi Primi + İşsizlik Primi) düşükdükten sonra kalan tutar gelir vergisinden istisna edilmiştir.
