Yenilik, ticari başarının anahtarıdır ve şirketlerin rekabette bir adım önde olmalarını sağlar. Bununla birlikte, araştırma ve geliştirme maliyetli ve zaman alıcı bir süreç olabilir ve bir rakip buluşu piyasaya sürüldükten sonra kullanabiliyorsa, hiçbir şey ifade edemez.
Bu noktada patent devreye girer.
Peki patent nedir?
Patent, bir buluşu koruyan bir fikri mülkiyet biçimidir. Buluş sahibine, buluşunu belirli bir süre için üretme, kullanma ve satma konusunda münhasır haklar verir.
Patent başvurusu yapmadan önce buluşunuzu gizli tutmanız önemlidir. Onaylandıktan sonra, bir patent bir tekel sağlar ve sahibine 20 yıla kadar buluşu başkalarının kullanmasını engelleme olanağı tanır. Bu nedenle patent sahibi, başkalarının buluşu izinleri olmadan kullanmasını engelleyerek buluşun ticari avantajını en üst düzeye çıkarabilir.
Buluşumu Kullanmak İçin Bir Patente İhtiyacım Var Mı?
Hayır, buluşunuzu kullanmak için bir patente ihtiyacınız yoktur. Patentiniz olsun ya da olmasın, buluşunuzu kullanmakta özgürsünüz, ancak başka hiç kimsenin buluşunuz üzerinde daha önceden bir patent hakkı olmaması gerekir.
Bununla birlikte, bir patentiniz yoksa, diğer insanların buluşunuzu kopyalamasını durdurmak çok zor olabilir.
Yukarıda belirttiğimiz gibi, bir patentiniz olsa bile, bu size otomatik olarak buluşunuzu kullanma hakkı vermez, çünkü başkaları sizin kullanımınızı engelleyen veya kısıtlayan haklara sahip olabilir.
Patent Türleri Nelerdir?
Üç tür patent türü vardır:
Faydalı model, bir buluşun işlevsel yönlerini korur. Buluş sahiplerine cihazlarının nasıl, neden ve ne zaman kullanıldığı konusunda kontrol sağlamak için kullanılabilir. Faydalı patentler, günlük hayatımızdaki bir sorunu çözmek için yeni bir yol sağlayan makineleri, işlemleri veya kimyasal bileşimleri içerir.
İncelemeli patentler, geçerlilik süresi 20 yıl olan ve detaylı araştırmaya tabi tutulan patentlerdir. Bu yüzden onay süreci oldukça uzundur.
İncelemesiz patentler, geçerlilik süresi 7 yıl olan ve çok detaylı araştırmaya tabi tutulmayan patentlerdir. Bu yüzden onay süreci kısadır.
Patent Başvurusu Nereye Yapılır?
Eğer bir buluşunuz varsa ve bu buluşun hiçkimse tarafından kopyalanması istemiyorsanız, patent başvurunuzu Türk Patent ve Marka Kurumu’na (TPMK) yapabilirsiniz.
Patent Nasıl Alınır?
Herhangi bir buluşu olan ve bu doğrultuda patent almak isteyen kişi ya da şirketlerin öncelikle patent başvurusunda bulunması gerekir. Tek dosya içerisinde bulunacak gerekli evraklarla Türk Patent ve Marka Kurumu’na (TPMK) başvurunuzu yaptıktan sonra başvurunuz ile ilgili detaylı bir araştırma yapılır. Yapılan detaylı araştırma sonucu eğer buluşunuzun daha önce yapılmamış olduğu saptanırsa ve buluşun başkaları tarafında da kolayca üretilemeyeceği anlaşılırsa, başvurunuz onaylanır ve patent belgesine hak kazanırsınız.
Peki patent için gerekli evraklar nelerdir?
Öncelikle patent başvuru ücreti ödemeniz ve aşağıdaki evrakları bir araya getirmeniz gerekir:
- Patent başvuru formu
- Buluşunuzla ilgili kısa bilgi
- Buluşla ilgili detaylı bilgi (Tarifname)
- Buluşa ait görseller
- Buluşun koruma altına alınmasını istediğiniz kısımları
- Vekaletname
Patent Hakkı Nedir?
Patent sahibi, patenti aldıktan sonra buluşunu kimin kullanıp kullanmayacağına karar verebilir. Bu karar, patent hakkı olarak adlandırılır. Yani patent sahibinin izni olmadan 3. taraflar buluşu ticari amaçları için kullanılamaz veya satılamaz.
Fikir Patenti Alınır Mı?
Hayır, bir fikir için patent alamazsınız. Patent alabilmeniz için buluşun üretilmesi ve Türk Patent ve Marka Kurumu’na (TPMK) buluşu içeren bir patent başvurusu yapılmalıdır.
Tüm buluşlar bir fikirle başlasa da, her fikir bir buluş olarak adlandırılamaz.
Patent İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
1. Patentin sahibi kimdir?
Bir başkasına haklarını vermediği sürece, bir patent buluş sahibine aittir. Normalde buluşu yapan çalışan ise ve buluşu işi sırasında yapıyorsa haklar işverene aittir. Ayrıca patent sahibi, buluşunu başkalarının kullanmasına izin vererek lisans verebilir. Alternatif olarak, başka birine satabilir.
2. Patentim başkası tarafından kullanılırsa ne olur?
Bir patente sahip olmanız, çoğu zaman rakiplerinizin buluşunuzu kullanmasını engeller. Ancak, buluşunuz sizin rızanız dışında bir başkası tarafından kullanılıyorsa (ihlal), bu kişilerin durdurulması için ihtiyati tedbir kararı alabilir ve tazminat talep edebilirsiniz (tazminat).
Fakat patentiniz verilene kadar ihlal davası açamazsınız. Ancak, patentiniz verildikten sonra, patent başvurunuzun yayınlandığı tarihten itibaren geriye dönük olarak tazminat talebinde bulunabilirsiniz.
3. Patent onayı ne kadar sürer?
Patent onayının süresi, patent başvurusu yaptığınız buluşun karmaşıklığına göre değişir. 2-3 hafta içinde onaylanan patentler olduğu gibi patent onayınız yıllarca da sürebilir.
4. Patentlerin geçerlilik süreleri ne kadardır?
- İncelemeli patentler 20 yıl boyunca geçerlidir.
- İncelemesiz patentler 7 yıl boyunca geçerlidir.
5. Patent sorgulama nedir?
Patent başvurusu yapmadan önce almak istediğiniz patentin başkası tarafından alınmış olup olmadığını sorgulamanız gereken bir süreçtir.
